مروری بر اصول طراحی مولکولی و تهیه پلیمرهای حافظه شکلی پاسخگو به دما

طی سال‌های اخیر، پلیمرهای حافظه شکلی به‌عنوان جایگزینی معتبر برای مواد سنتی حافظه شکلی توسعه یافته‌اند. این پلیمرها متعلق به طبقه‌ای از مواد بسیار هوشمند هستند که قابلیت به‌یاد داشتن شکل اصلی خود را دارند. وجود این قابلیت در پلیمرهای حافظه شکلی باعث می‌شود تا این مواد برای کاربردهای فناوری گوناگون شامل حسگرها و محرک‌ها، به‌ویژه ساخت دستگاه‌های پزشکی هوشمند، بسیار مناسب و امیدوارکننده باشند. تغییرشکل پلیمرها به‌شکل موقت بوده و بازگشت به شکل اولیه در پاسخ هوشمند به محرک‌های خارجی، نظیر مواد شیمیایی، دما یا pH انجام می‌گیرد. پلیمرهای حافظه شکلی حساس به دما در دمای ویژه‌ای به نام دمای انتقال، دچار تغییر ساختاری و در نتیجه تغییرشکل می‌شوند. به این تغییرشکل ناشی از تغییر دما، اثر حافظه شکلی گرمایی گفته می‌شود. پژوهش‌ها در زمینه حافظه شکلی ابتدا در باره اثر دوشکلی القا شده با گرما آغاز شد. سپس به سایر محرک‌ها با تحریک مستقیم یا غیرمستقیم گرمایی از راه گروه‌های حساس به محرک در سطح مولکولی توسعه پیدا کرد. در این مقاله، بر مفاهیم کلیدی مرتبط با پلیمرهای حافظه شکلی به‌طور مختصر مرور می‌شود. اصول حاکم بر طراحی مولکولی در معماری‌های مناسب پلیمر، برنامه‌ریزی طراحی شده و فرایندهای بازیابی، با تمرکز بر ساختار پلیمرهای حافظه‌دار حساس به گرما نیز ارائه می‌شوند.